First published by Trouw

Vertrouwen in overheid is laatste dagen hard gedaald

LUCIA DE VRIES 2 mei 2015, 2:46
“De regering? Daar wil ik niet over praten!” De ogen van Hira Kumari Bhandari, een jonge moeder uit Sindhulpalchok, spatten vuur als haar mening over de Nepalese overheid wordt gevraagd. “In mijn dorp ligt een man onder het puin. Van zaterdag tot donderdag riep hij om hulp. Niemand kwam ons helpen. Sinds vanochtend is hij stil. De regering heeft geen enkele belangstelling voor de ongeletterden in de dorpen. Ze gebruiken ons alleen om verkozen te worden en hun zakken te vullen.”

De kritiek op de regering in de Nepalese hoofdstad Kathmandu zwelt aan. Tot frustratie van de slachtoffers had bijna de helft van de ambtenaren zich woensdag nog altijd niet gemeld. Ruim 400.000 mensen hebben inmiddels de hoofdstad verlaten, een teken van het gebrek aan vertrouwen in de centrale overheid.

Ook het leger heeft ernstige kritiek op de regering, die het Indiase leger dagenlang het luchtruim liet domineren. Met uitzondering van de VN kiezen hulporganisaties ervoor buiten de regering om te opereren, om corruptie en inmenging te voorkomen. De regering bijt terug: niemand mag zonder instemming van de regering fondsen of goederen ontvangen. Hulpgoederen worden dagenlang vastgehouden tot belasting is betaald.

“De regering is in paniek en heeft ontzettend dom gereageerd”, zegt Aditya Adhikari, auteur van ‘The Bullet and the Ballot’, een analyse van de maoïstische revolutie in Nepal. “Ze probeert nu de controle te herwinnen en heeft gezegd dat alle hulp via de regering moet lopen. Deels heeft ze gelijk: als de hulporganisaties hun eigen gang gaan, is straks de staatskas leeg en verliest de overheid al haar krediet.”

Weinig landen hebben in de afgelopen decennia zo’n grote omwenteling gezien als het land van de Mount Everest. In 2006 was Nepal nog een hindoekoninkrijk, met een koning die als een reïncarnatie van de hindoegod Vishnoe werd vereerd. In 1996 lanceerden maoïstenrebellen een ondergrondse strijd tegen de monarchie en de economische en politieke ongelijkheid. Zo’n 13.000 mensen vonden de dood in een tien jaar durend conflict tussen staat en rebellen. Rond de 800 mensen zijn nog altijd vermist. Aan het bewind van de laatste koning kwam in 2006 een eind, toen honderdduizenden Nepalezen, gesteund door de maoïsten, zijn afzetting eisten.

De oppositie, gevormd met name door maoïsten en royalisten, probeert te profiteren van het door de aardbeving ontstane bestuurlijke vacuüm door zelfstandig hulp te coördineren.

Eerder deze maand riep de belangrijkste maoïstische partij, de Verenigde Communistische Partij van Nepal op tot een driedaagse algemene staking als gevolg van een geschil met de overheid over de nieuwe grondwet. Een van de grootste meningsverschillen is de vraag of het land wel dan niet in etnische staten moet worden verdeeld. In Nepal streven ruim honderd volken met hun eigen taal en cultuur naar invloed in de centrale regering.

Overleeft de Nepalese regering de huidige crisis? Aditya Adhikari is niet pessimistisch. Volgens de auteur is er momenteel geen alternatief. De maoïstische oppositie is zelden zo zwak geweest. “De partij probeert geld in te zamelen en heeft de leden opdracht gegeven in de dorpen hulp te verlenen. Weinig kaders hebben daar gehoor aan gegeven.” De voormalige koning Gyanendra is de straat op gegaan om met de slachtoffers te spreken, maar volgens Adhikari vormen de royalisten geen serieuze bedreiging.

Adhikari: “Het lokale bestuur speelt momenteel nauwelijks een rol, maar als de hulpgeving op gang komt, is dat het coördinerende orgaan. De regering kan het niet alleen: dan wordt de hulp niet eerlijk verdeeld. Maar ngo’s moeten niet op eigen houtje gaan opereren. Dan is de coördinatie zoek. Er zijn plekken waar alleen het leger kan komen maar ook zij hebben geld en materialen nodig. Dit is de tijd om alle krachten te bundelen.”

Hira is niet overtuigd. Zij werd als 15-jarige door maoïstenrebellen gekidnapt. “Als er verkiezingen komen, doe ik niet mee. Na de aardbeving gaat mijn stem naar niemand”, zegt ze bitter. Of de regering slachtoffers als Hira opnieuw voor zich kan winnen, lijkt op dit moment zeer twijfelachtig.