Nepalezen moeten anders leren bouwen

“Honderdduizend euro weg in anderhalve minuut.” Gyanendra Yuwa kijkt bedrukt als hij de balans opmaakt van de schade die de aardbeving aan zijn huis toebracht. Het gloednieuwe huis ligt als een gestrand schip op zijn kant.

Het huis is een van de ruïnes die architect Bikash Palikhey fotografeert om uit te vinden waarom sommige huizen bleven staan, en andere als zandtorens zijn weggevaagd. De situatie van Gyanendra is typerend. Negentig procent van de huiseigenaren laat hun huis door een lokale aannemer bouwen. Er komt geen architect aan te pas; een ingenieur maakt een ruw basisontwerp voor toestemming van de gemeente. Vaak lijkt het uiteindelijke bouwwerk niet op dat ontwerp. “Ik vertrouwde de aannemer”, bekent Gyanendra.

Architect Bikash studeerde en werkte jarenlang in Duitsland en keerde anderhalf jaar geleden terug. “Werken in Nepal is een geweldige uitdaging. Ik leer iedere dag iets nieuws. De aardbeving leert me dat verbindingen, gewicht, flexibiliteit en het combineren van lichte en zware materialen cruciaal zijn.”

Bij het volgende gebouw hangt een sterke lijklucht. Het was een warenhuis van zes verdiepingen, waarin zes mensen het leven lieten. Eén lichaam is nog altijd niet geborgen. Volgens de jonge architect is hier duidelijk een fout gemaakt. De tweede en derde verdieping waren volgestouwd met zware zakken levensmiddelen, de constructie kon dat niet dragen. De bovenste verdiepingen lijken later toegevoegd.

Toch wordt in Nepal zelf wel degelijk campagne gevoerd voor aardbevingsbestendig bouwen. Suman Khadka van de National Society for Earthquake Technology zet zich er al vijftien jaar voor in. Tot voor kort was er weinig animo voor.

Maar sinds twee jaar boekt Suman meer succes: “Dertien gemeenten hebben de nationale Bouw Code ingevoerd. Veertig anderen hebben bepaalde richtlijnen geïntroduceerd. De aardbeving zal hopelijk de andere 75 gemeenten over de streep trekken.”

Het ergert Suman dat zijn landgenoten weinig historisch besef lijken te hebben. “Nepal wordt elke negentig, honderd jaar getroffen. De Dharara-toren stortte tijdens de laatste aardbeving, 82 jaar geleden, in. De toren werd op dezelfde manier opgebouwd, en legde nu opnieuw het loodje. Dat is waanzin.”

Volgens de twee experts zijn het met name de niet versterkte traditionele en bakstenen huizen en de flatgebouwen die slecht scoorden. “In de traditionele architectuur gebruikten we verbindingsbalken, maar deze kennis is aan het verdwijnen. We hebben de cementcultuur omarmd, met fatale gevolgen.”

Een ander probleem is slechte kwaliteit bakstenen, door sommigen ‘blood bricks’ genoemd. Ze worden gemaakt in milieuvervuilende fabrieken, door laagbetaalde (dwang)arbeiders, onder wie kinderen. De ezels die de stenen dragen worden mishandeld.

Architect Bikash denkt na over ontwerpen voor aardbevingsbestendige huizen. “Ik was altijd erg anti cement maar zie nu dat gewapend beton zijn waarde heeft. Maar we willen onze traditionele architectuur ook beschermen. Een compromis moet mogelijk zijn.”

Bikash wil over enkele maanden de hardst getroffen gebieden bezoeken. “Nu is het de tijd voor dokters en hulpverleners maar als straks de winter begint zijn wij architecten en ingenieurs aan zet.”